594 π.Χ. Σεισάχθεια – Η πρώτη διαγραφή χρέους

καταργούνταν τα

υφιστάμενα χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και προς το δημόσιο

Ο όρος είναι σύνθετος από τα αρχαία

ελληνικά, από το «σείω» (ταρακουνώ) + «άχθος» (βάρος, χρέος). Ουσιαστικά

σήμαινε την «αποτίναξη των βαρών». Πριν την απαγόρευσή της από το

Σόλωνα, στην Αθήνα ίσχυε ο θεσμός της υποδούλωσης για χρέη: ένας πολίτης

που δεν μπορούσε να ξεπληρώσει το δανειστή του έχανε την ελευθερία του. Τα νομοθετικά μέτρα του Σόλωνα ήταν πολύ

τολμηρά, αλλά και δραστικά. Βασίζονταν στην αρχή της δίκαιης ανισότητας

και όχι της απόλυτης ισότητας, ενώ επιδίωκαν να αποτρέψουν την εμφύλια

διαμάχη και τη διάλυση της πολιτικής κοινότητας της Αθήνας, διατηρώντας

παράλληλα την κοινωνική διαστρωμάτωση και την προβολή αυτής της

διαστρωμάτωσης στη νομή της εξουσίας. Η σεισάχθεια εντασσόταν στα μέτρα

επανόρθωσης που έλαβε ο Σόλων. Πιο συγκεκριμένα, καταργούνταν τα

υφιστάμενα χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και προς το δημόσιο, καταργήθηκε ο

δανεισμός με εγγύηση το «σώμα» (προσωπική ελευθερία) του δανειολήπτη και

των μελών της οικογένειάς του, ενώ απελευθερώθηκαν και όσοι Αθηναίοι

είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών στην ίδια την Αθήνα και επαναφέρθηκαν στην

πόλη όσοι εν τω μεταξύ είχαν μεταπωληθεί στο εξωτερικό. Είναι γνωστό ότι με τη «σεισάχθεια» ο

Σόλων έδωσε τέλος στην εξάρτηση των φτωχών αγροτών στην Αττική. Εκείνο

που δεν είναι γνωστό και παραμένει θέμα διαμάχης ανάμεσα στους ερευνητές

είναι η διαδικασία που ακολούθησε προκειμένου να αποκαταστήσει όσους

είχαν πέσει θύματα της αυθαιρεσίας των πλουσίων, ακριβώς γιατί δεν

υπήρχαν γραπτές διατάξεις (αυτό άλλωστε λέει και ο Σόλων σε ένα από τα

ποιήματά του). Το μέτρο άλλοτε συνδέεται με τους εκτημόρους, τους

εξαρτημένους αγρότες που καλλιεργούσαν τη γη των προνομιούχων με τη

συμφωνία να τους δίνουν το 1/6 της παραγωγής αντί ενοικίου, ενώ άλλοτε

με όλους όσους είχαν δανειστεί και καλλιεργούσαν την γη των πλουσίων και

ισχυρών με ενέχυρο την προσωπική τους ελευθερία.

Via